«Ο Ιπποκράτης συνιστούσε σε όσους επιθυμούσαν να χάσουν βάρος να εκτελούν κάποια επίπονη εργασία πριν το φαγητό και να γευματίζουν όσο είναι ακόμα κουρασμένοι από την προσπάθεια. Τα αναψυκτικά δεν επιτρέπονταν πριν από τα γεύματα, εκτός από αραιωμένο κρασί. Τα γεύματα έπρεπε να περιέχουν σουσάμι ή καρυκεύματα και να είναι λιπαρά, ώστε να επέρχεται κορεσμός με μικρότερη ποσότητα. Οι ασθενείς έπρεπε επίσης να τρώνε μόνο μία φορά την ημέρα, να μην κάνουν μπάνιο, να κοιμούνται σε σκληρό κρεβάτι και να κυκλοφορούν γυμνοί όσο περισσότερο μπορούν».
Ιπποκρατική δίαιτα και κρασί
Στους αρχαίους χρόνους ο οίνος ήταν φάρμακο
Πράγματι, η πιο παλιά γραπτή πηγή σχετικά με το πώς οφείλει ο άνθρωπος να προσαρμόζει τη διατροφή του στη διάρκεια των εποχικών αλλαγών, ανάγεται στον 5ο π.Χ. αιώνα.
Διαίτης υγιεινής
Στο «Περί διαίτης υγιεινής», ο Ιπποκράτης περιέγραψε πώς πρέπει να διατρέφονται οι φυσιολογικοί άνθρωποι: «Τον χειμώνα να τρώνε πολύ περισσότερο και να πίνουν ελάχιστα, το δε ποτό να είναι οίνος χωρίς ανάμιξη με νερό Το σιτηρέσιο να αποτελείται από άρτο και φαγητά ψητά, να καταναλώνουν δε ελάχιστα λαχανικά. Έτσι, το σώμα τους θα διατηρείται περισσότερο ξηρό και θερμό.
Στις αρχές της άνοιξης να πίνουν περισσότερο οίνο πιο αραιωμένο και σε μικρές ποσότητες κάθε φορά να παίρνουν τροφή μαλακότερη και σε μικρότερη ποσότητα, να αντικαθιστούν δε το σταρένιο ψωμί με κρίθινο να ελαττώνουν τα φαγητά και αντί ψητό να τρώνε βραστά. Kατά τη διάρκεια της άνοιξης να τρώνε λίγα λαχανικά βρασμένα ή ωμά, ώστε να προετοιμαστεί ο οργανισμός τους για το καλοκαίρι… Τα ποτά να είναι πολύ αραιωμένα και σε μεγάλες ποσότητες, ώστε η μεταβολή να μην είναι μεγάλη, αλλά σταδιακή και όχι απότομη.
Το καλοκαίρι να τρέφονται με μαλακό κρίθινο ψωμί, το ποτό να είναι υδαρές και άφθονο, τα δε φαγητά όλα βραστά, ώστε το σώμα να διατηρείται δροσερό και μαλακό, γιατί η εποχή είναι θερμή και ξηρή, και ως εκ τούτου κατακαίει και ξεραίνει τα σώματα.
Κάνοντας κανείς τα αντίθετα θα περάσει -γράφει ο Ιπποκράτης- από το καλοκαίρι στο φθινόπωρο και τον χειμώνα. Περιγράφει πως πρέπει να διαιτάται ο άνθρωπος, ώστε να μείνει υγιής και να κρυώνει ελάχιστα αυτή την κρύα και υγρή εποχή.
Ομως ο πατέρας της ιατρικής λαβαίνει υπόψη του τόσο την ηλικία όσο και τη σωματική κατάσταση, και διαφοροποιεί τις συμβουλές δίνοντας συμπληρωματικές οδηγίες για την άσκηση, τα λουτρά, τον ρουχισμό κ.ά., για να καταλήξει: «Πρέπει, λοιπόν, να ρυθμίζει ο άνθρωπος τη δίαιτά του ανάλογα με την ηλικία, την εποχή, τη συνήθεια, τον τόπο και τον οργανισμό του, καταπολεμώντας τη ζέστη και το κρύο. Έτσι θα είναι υγιέστατος».
Ο θερμός οίνος
Αντίθετα προς το νερό, ο οίνος είναι θερμός. Και ας μην ξεχνάμε ότι στην κλασική αρχαιότητα οι οίνοι ήταν γλυκείς μέχρι και πολύ γλυκείς. Επομένως, όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε σήμερα, ήταν ποτά δυναμωτικά, θερμιδογόνα και θερμαντικά, λόγω των πολλών σακχάρων που περιείχαν. Επρόκειτο, λοιπόν, για ποτά κατάλληλα για να αντιμετωπίσει ο οργανισμός του ανθρώπου τον ψυχρό και υγρό χειμώνα. Kαι έπρεπε να πίνονται «άκρατοι» -χωρίς ανάμιξη με νερό- ώστε να μην αυξάνει στον οργανισμό το ψυχρό και υγρό στοιχείο.
Όμως η πόση «άκρατου» γλυκού οίνου σε μεγάλες ποσότητες ήταν επιβλαβής για την υγεία, γι’ αυτό ναι μεν «άκρατος», αλλά σε μικρή ποσότητα. Με τον ερχομό της άνοιξης ήταν ανάγκη να αρχίσει να ενυδατώνεται ο οργανισμός, ώστε να εξισορροπηθεί η δράση της φωτιάς. Γι’ αυτό επιβαλλόταν σταδιακή αύξηση πόσης οίνου συνεχώς και πιο «υδαρούς», όσο πλησίαζε ο καλοκαιρινός καύσωνας.
Γιατί κρασί και όχι νερό
Γιατί όμως ο Ιπποκράτης δεν συμβούλευε να πίνουν νεράκι του Θεού Στους αρχαίους χρόνους τα νερά δεν είχαν την καθαριότητα των σημερινών αστικών πόσιμων νερών. Ετσι, όταν έλεγε να πίνουν οίνους «υδαρέστατους», στην πραγματικότητα συμβούλευε να πίνουν νερό, το οποίο είχε αναμιχθεί με λίγο οίνο, που επενεργούσε ως «φάρμακο». Αποστείρωνε το νερό, όπως θα λέγαμε σήμερα.
Στους Δειπνοσοφιστές του Αθήναιου αναφέρεται ένας χρησμός που γεννάει απορίες, εάν δεν ληφθούν υπόψη οι ιπποκράτειες συμβουλές: «Είκοσι τας προ κυνός και είκοσι τας μετέπειτα οίκω ενί σκιερώ Διονύσω χρήσθαι ιητρώ»4.
Κύνας είναι ο αστερισμός του Μεγάλου Κυνός που μεσουρανεί το κατακαλόκαιρο με τα «κυνικά καύματα». Η Πυθία συμβούλεψε λοιπόν τους ανθρώπους να μένουν στη σκιά του σπιτιού τους κατά την περίοδο του μεγάλου καύσωνα και να χρησιμοποιούν τον Διόνυσο γιατρό, δηλαδή να πίνουν «κεκραμένον οίνον».
Αυτές οι ιπποκράτειες συμβουλές διασώθηκαν στο λαϊκό απόφθεγμα: «Μήνα που δεν έχει ρω βάνε στο κρασί νερό», γιατί από τον Μάιο -τον πρώτο μήνα χωρίς ρω- ο ήλιος πλησιάζει τον Σείριο, τον αστερισμό του Κυνός, και οι θερμοκρασίες διατηρούνται υψηλές όλους τους θερινούς μήνες χωρίς ρω: Ιούνιος, Ιούλιος, Αύγουστος.
Ο ποιητής Αλκαίος, δύο αιώνες πριν διατυπώσει ο Ιπποκράτης τις συμβουλές του, τραγούδησε: «Δρόσιζε τα πνευμόνια σου με κρασί το άστρο ανατέλλει. Η εποχή είναι δύσκολη όλα από την πολλή ζέστη διψούν»5.
Το άστρο των στίχων του Αλκαίου ήταν βέβαια ο Kύνας. Το καλοκαίρι που θα μεσουρανεί, ημέρες καύσωνα, και η τηλεόραση θα επαναλαμβάνει: μείνετε σπίτι σας σε δροσερό δωμάτιο, πίνετε πολλά υγρά, φοράτε δροσερά ρούχα,… θυμηθείτε τον Ιπποκράτη.
Για τόνωση του ανοσοποιητικού όσο και
Για την «θωράκιση» του οργανισμού.
Πράσινο τσάι
Εμποδίζει την ανάπτυξη των βακτηρίων λόγω της περιεκτικότητας του σε πολυφαινόλες. Ιδιαίτερα ευεργετικό με αντιβακτηριακή και αντιική δράση.
Κανέλα
Εκτός από εξαιρετική μυρωδιά έχει και εξαιρετικές αντιοξειδωτικές δυνατότητες εμποδίζοντας την ανάπτυξη βακτηρίων. Επιπλέον, κάποιες μελέτες έχουν δείξει, ότι μπορεί να βοηθήσει και στον έλεγχο της κακής χοληστερίνης και του ζαχάρου.
Γλυκοπατάτα
Λέγεται πως πρόκειται για μια από τις πιο «θαυματουργές» τροφές όσον αφορά στις ευεργετικές της ιδιότητες.
Ντομάτα
Βασική τροφή για την προστασία του οργανισμού λόγω της περιεκτικότητας της σε λυκοπένιο. Είναι προτιμότερο να καταναλώνεται ψητή.
Ρόδι
Σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, ο χυμός του θεωρείται ιδανικός για την τόνωση του ανοσοποιητικού αλλά και την προστασία του οργανισμού από κάποιους τύπους καρκίνου.
Σύκο
Εκτός των αντιοξειδωτικών που περιέχει, βοηθά το σώμα να διατηρήσει το φυσιολογικό του ph. Προτιμάτε εκείνα που έχουν σκούρο «δέρμα».
Μανιτάρια
Βοηθούν τον μηχανισμό «αντίστασης» του οργανισμού ενώ σε κάποιες έρευνες έχει αποδειχθεί και η αντικαρκινική τους δράση
πηγη
news.kathimerini.gr/