Τι είναι οι ελεύθερες ρίζες? (ή οξειδωτικό στρες)
Οι ελεύθερες ρίζες είναι ουσίες (ηλεκτρικά φορτισμένα άτομα ή μόρια), τα υψηλά επίπεδα των οποίων θεωρούνται βλαπτικά και επικίνδυνα για τον οργανισμό.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση, η ηλιακή ακτινοβολία, το κάπνισμα, το στρες (ακόμα και από την υπερβολική άθληση) είναι μερικοί από τους παράγοντες που ευθύνονται για την αύξηση των επιπέδων των ελεύθερων ριζών στον οργανισμό μας.
Στο σώμα μας υπάρχουν ελεύθερες ρίζες, οι οποίες υπό φυσιολογικές συνθήκες εξουδετερώνονται από τους αμυντικούς μας μηχανισμούς. Σε περίπτωση όμως που η συγκέντρωσή τους αυξηθεί κατά πολύ μέσα στον οργανισμό, λόγω υπερβολικής έκθεσης σε κάποιον ή κάποιους από τους παράγοντες που αναφέρθηκαν, τότε αυτός δεν μπορεί να τις αντιμετωπίσει.
Οι πιο επικίνδυνες από αυτές είναι οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου οι οποίες είναι ιδιαίτερα βλαπτικές για τα κύτταρα και τους ιστούς.
Η αυξημένη παραγωγή ελευθέρων ριζών αποδιοργανώνει τις πρωτεΐνες των κυττάρων μεταβάλλοντας την την μορφολογία τους και την ταυτότητά τους.
Μπορεί να προκληθεί ρήξη των κυτταρικών μεμβρανών με συνέπεια τον πρόωρο θάνατο του κυττάρου ή τις επικίνδυνες μεταλλάξεις. Πολλές εργασίες και έρευνες έχουν δείξει ότι οι ελεύθερες ρίζες σχετίζονται με την εμφάνιση και την αύξηση της συχνότητας των καρδιοπαθειών, του καρκίνου, της χρόνιας αρθρίτιδας, της σκλήρυνσης κατά πλάκας, της γήρανσης του δέρματος και γενικά της πρόωρης γήρανσης του οργανισμού.
Πώς μπορούμε να προστατευτούμε από τις βλαπτικές συνέπειες των ελεύθερων ριζών;
Η άμυνα του οργανισμού μας απέναντι στις ελεύθερες ρίζες είναι οι διάφορες αντιοξειδωτικές ουσίες. Οι ουσίες αυτές έχουν την ικανότητα να εξουδετερώνουν αποτελεσματικά τις ελεύθερες ρίζες και να τις μετατρέπουν σε άλλες μη βλαβερές ουσίες. Οι κυριότερες αντιοξειδωτικές ουσίες είναι η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε, το καροτένιο Β, το σελήνιο και το ένζυμο Q10.
Ο Ρόλος Των Αντιοξειδωτικών
Προστατεύουν τις κυτταρικές μεμβράνες, εξουδετερώνοντας τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου.
Δρουν καρδιοπροστατευτικά: Αυξάνουν την ανθεκτικότητα των αγγείων, περιορίζουν τους φλεγμονώδεις παράγοντες, αποτρέπουν την οξείδωση της LDL χοληστερίνης και συμβάλλουν στον έλεγχο των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης και της ομοκυστεΐνης.
Ασκούν αντικαρκινική δράση : μπλοκάρουν ή εμποδίζουν την προσκόλληση επικίνδυνων ενζύμων στους ιστούς, αδρανοποιούν καρκινογόνες ουσίες που προκαλούν μεταλλάξεις σε υγιή κύτταρα κι επιβραδύνουν τους μηχανισμούς καρκινογένεσης.
Βελτιώνουν τις πνευματικές ικανότητες και την ψυχική διάθεση, προστατεύοντας τους νευροδιαβιβαστές από την οξείδωση και βελτιώνοντας την εγκεφαλική μικροκυκλοφορία.
Διατηρούν το δέρμα ελαστικό και το προφυλάσσουν από την πρόωρη γήρανση, περιορίζοντας τη διάσπαση του κολλαγόνου.
Προστατεύουν οστά και αρθρώσεις, περιορίζοντας οιδήματα, φλεγμονές και εκφυλιστικές αλλοιώσεις.
Βελτιώνουν τη λειτουργική κατάσταση του αμφιβληστροειδούς χιτώνα των ματιών και ενισχύουν την όραση.
Δρουν αντιαλλεργικά σε μεγάλο φάσμα αλλεργιών.
Διαφυλάσσουν τα αποθέματα άλλων απαραίτητων θρεπτικών ουσιών στον οργανισμό, αποτρέπουν την καταστροφή τους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ενισχύουν τη δράση τους.
Πηγές Αντιοξειδωτικών
Υπάρχουν πολλά τρόφιμα που περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες, τα κυριότερα εκ των οποίων φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.
Πηγές αντιοξειδωτικών
Βιταμίνη Α Αυγό, βούτυρο, γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα, συκώτι, ιχθυέλαια
Βιταμίνη C Φρούτα, κυρίως εσπεριδοειδή, (πορτοκάλια, μανταρίνια), φραγκοστάφυλα, φράουλες, ακτινίδια, κεράσια, μούρα, πεπόνι, ντομάτα, λάχανο, πράσινη πιπεριά, πράσινα φυλλώδη λαχανικά (μαρούλι, σπανάκι), σταυρανθή (μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών)
Β-καροτένιο Φρούτα κυρίως εσπεριδοειδή, (πορτοκάλια, μανταρίνια), λαχανικά πράσινου, κίτρινου και πορτοκαλί χρώματος, ντομάτες, και επίσης (σε μικρότερες ποσότητες) βερίκοκα, γλυκοπατάτες , καρπούζι, κολοκύθα
Βιταμίνη Ε Φυτικά έλαια,(ηλιέλαιο,αραβοσιτέλαιο,βαμβακέλαιο), και κυρίως ελαιόλαδο, δημητριακά ανεπεξέργαστα, σόγια, αμύγδαλα, καρύδια, φουντούκια, λαχανικά σκούρα πράσινα, λαχανικά φυλλώδη, φύτρα σταριού, αυγά
Σελήνιο Κρέας, συκώτι, θαλασσινά, αβοκάντο, ελιές, ξηροί καρποί, δημητριακά, σπόροι, φρούτα και λαχανικά που φυτρώνουν στο έδαφος
Φλαβονοειδή Αρακάς, βατόμουρα, εσπεριδοειδή, κόκκινο κρασί, κουμ κουάτ, κρεμμύδια, μέλι, μήλα, μπρόκολο, πικρή σοκολάτα, σόγια, σταφύλια, τσάι πράσινο και μαύρο, φασολάκια πράσινα και επίσης στους ανθούς λαχανικών και λουλουδιών και στα φύκια
Ψευδάργυρος ∆ημητριακά, συκώτι, όσπρια, θαλασσινά, σπόροι σιταριού, μαγιά μπύρας, αυγά
Ανθοκυανίνες Γογγύλια, κάρδαμο, κεράσια, κουνουπίδι, κραμβολάχανο, λάχανο κατσαρό, μούρα, μπρόκολο, μύρτιλλα, σπαράγγια, σταφύλια, φράουλες
Ελλαγικό οξύ Βατόμουρα, κεράσια, σταφύλια, φράουλες
Λυκοπένιο Ντομάτες (φρέσκες, λιαστές και επεξεργασμένα προϊόντα ντομάτας) και επίσης (λιγότερο) γκρέιπφρουτ, καρπούζι και πιπεριές
Φαινόλες Ελαιόλαδο, ελιές, εσπεριδοειδή, κακάο, κρασί, λιναρόσπορος, μπρόκολο, σκόρδο, σοκολάτα πικρή, τσάι πράσινο.
Συνένζυμο Q10 Σαρδέλα, σκουμπρί, σόγια