Ιατρικές ΕξετάσειςCheck up
Περιοδικός προληπτικός έλεγχος (check up)
Γράφει: Σπαντιδέας Αναστάσιος, Παθολόγος
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πρώιμη διάγνωση ορισμένων παθήσεων οδηγεί στην σωστότερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή τους. Αυτό ισχύει τόσο για τις καλοήθεις παθήσεις όσο και για αρκετές κακοήθεις παθήσεις όπως π.χ. ο καρκίνος.
Η επισήμανση μάλιστα ότι ο καρκίνος όταν διαγνωσθεί στα πρώιμα στάδιά του παύει να είναι θανατηφόρος και ακολουθεί την πορεία οποιασδήποτε καλοήθους παθήσεως καθιστά την αξία των προληπτικών εξετάσεων (check up) ανεκτίμητη.
Προληπτικός, όμως έλεγχος σήμερα γίνεται όχι μόνο για την πρώιμη διάγνωση παθήσεων αλλά και για την έγκαιρη επισήμανση παθολογικών εξετάσεων (π.χ. αυξημένου σακχάρου, χοληστερίνης, ουρικού οξέος, κλπ) που αν αφεθούν χωρίς αντιμετώπιση αποτελούν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία του ατόμου.
Σήμερα είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι, μετά από μεγάλες επιδημιολογικές έρευνες, ότι παθολογικές τιμές αρτηριακής πίεσης, σακχάρου και χοληστερίνης αποτελούν μαζί με το κάπνισμα τους σημαντικότερους προδιαθεσικούς παράγοντες για την αθηρωμάτωση (αρτηριοσκλήρυνση) και την εκδήλωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων (δηλαδή της στεφανιαίας νόσου στηθάγχης και εμφραγμάτων του μυοκαρδίου) και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
Όσον αφορά το πρώτο ερώτημα που αφορά το είδος των εξετάσεων που πρέπει να περιλαμβάνει ο προληπτικός έλεγχος και εδώ δεν υπάρχει απόλυτη ομοφωνία αφού θεωρητικά ένα άτομο θα μπορούσε να υποβληθεί σε αμέτρητες εξετάσεις.
Η πρακτική όμως αυτή ελάχιστα θα εξυπηρετούσε αφού η εφαρμογή ενός ευρέως check up αυξάνει τεραστίως τα έξοδα χωρίς παράλληλη αύξηση των ωφελημάτων του.
Έτσι σήμερα εφαρμόζεται το περιορισμένο check up του οποίου η αξία εξακολουθεί να είναι ανεκτίμητη. Στο περιορισμένο check up περιλαμβάνονται για άνδρες και γυναίκες.
Γενική αίματος
ΤΚΕ (Καθίζηση)
Γενική ούρων
Ουρία
Σάκχαρον
Ουρικό οξύ
Χοληστερίνη
Τριγλυκερίδια
Ολικά λιπίδια
HDL (καλή χοληστερίνη)
LDL (κακή χοληστερίνη).
Όλες οι ανωτέρω εξετάσεις αποτελούν εξετάσεις που γίνονται στο αίμα και στα ούρα.
Παράλληλα με τις ανωτέρω εξετάσεις όλες οι γυναίκες θα πρέπει να υποβάλλονται τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο σε τεστ Παπανικολάου ενώ θα πρέπει από μόνες τους μετά βέβαια από εκπαίδευση, να μάθουν να εξετάζουν τους μαστούς τους.
Το τεστ Παπανικολάου και εξέταση των μαστών αποβλέπουν στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και του μαστού που αποτελούν τις πιο συχνές μορφές καρκίνου και από τις οποίες πεθαίνουν κάθε χρόνο χιλιάδες γυναίκες. Ο θάνατος από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και του μαστού σήμερα θεωρείται αδικαιολόγητος διότι και οι δύο αυτές μορφές καρκίνου είναι πολύ εύκολα διαγνώσιμες στα πρώιμά τους στάδια και κατά συνέπεια θεραπεύσιμες.
Η θέση της μαστογραφίας στον προληπτικό έλεγχο για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού συζητιέται διότι έστω και αν σήμερα διαθέτουμε μηχανήματα με τα οποία μπορούμε να χορηγούμε μικρές δόσεις ακτινοβολίας εν τούτοις η επανειλημμένη ακτινοβόληση του ευαίσθητου μαστού για πολλούς δεν είναι άμοιρη κινδύνου.
Αυτό που σήμερα συνιστάται είναι η διενέργεια μιας μαστογραφίας για όλες τις γυναίκες γύρω στην ηλικία των 40 ετών για να χρησιμεύσει αυτή η ακτινογραφία σαν ακτινογραφία αναφοράς για πιθανά μελλοντικά παθολογικά ευρήματα από το μαστό.
Προς το παρόν η ψηλάφηση του μαστού με τα χέρια αποτελεί τον πιο ακίνδυνο και αποτελεσματικό τρόπο έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού.
Για όλους τους άνδρες μετά τα 40 και για όλες τις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση επιβάλλεται η διενέργεια ενός καρδιογραφήματος και ίσως ενός τεστ κοπώσεως. Αυτό καθιστάται πιο αναγκαίο, στους καπνιστές ή σε άτομα που έχουν κάποιο προδιαθεσικό παράγοντα για ανάπτυξη στεφανιαίας καρδιοπάθειας (παχυσαρκία, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, υπερχοληστεριναιμία, βεβαρημένο κληρονομικό ιστορικό). Η επανάληψη του καρδιογραφήματος ή και του τεστ κοπώσεως εξαρτάται από το βαθμό επικινδυνότητας που το άτομο έχει καθώς και από τα ευρήματα του αρχικού καρδιογραφήματος.
Για τους καπνιστές (άνδρες και γυναίκες) συνιστάται επίσης στην ηλικία των 40 να υποβάλλονται σε μία ακτινογραφία θώρακος η οποία και αυτή θα χρησιμεύσει σαν ακτινογραφία αναφοράς για πιθανά μελλοντικά ευρήματα από τον θώρακα.
Πρόσφατα σχετικά για τους άνδρες εφαρμόζεται μία προληπτική εξέταση που αποσκοπεί στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη. Η εξέταση αυτή λέγεται PSA και συνιστάται για όλους τους άνδρες ηλικίας άνω των 55. Σημειωτέον ότι ο καρκίνος του προστάτη είναι μία από τις πιο συχνές μορφές καρκίνου που πλήττει κυρίως άνδρες προχωρημένης ηλικίας.
Όσον αφορά το δεύτερο ερώτημα που αφορά την ηλικία που πρέπει να αρχίσει η εφαρμογή του προληπτικού ελέγχου και εδώ δεν υπάρχει ομοφωνία. Αν λάβει κανείς υπ΄όψη του ότι όλα τα νοσήματα που παρουσιάζονται στη μέση ή στην προχωρημένη ηλικία είναι αποτέλεσμα παθολογικών μεταβολών και αλλοιώσεων που έχουν ξεκινήσει πολύ νωρίς και ότι στις ηλικίες αυτές απλώς εκδηλώνονται τότε θεωρητικά ο προληπτικός έλεγχος όσο νωρίτερα αρχίσει τόσο περισσότερο αποδοτικός αναμένεται να είναι.
Εν τούτοις επειδή αυτό είναι πρακτικά αδύνατο και ανεφάρμοστο περιοριζόμαστε σε συμβουλές σωστού τρόπου ζωής στις νεαρές ηλικίες (αποφυγή καπνίσματος, διατήρηση ιδανικού σωματικού βάρους, σωστή και υγιεινή διατροφή, άσκηση) και συνιστούμε τον περιοδικό προληπτικό έλεγχο μετά τα 40.
Εξαίρεση αποτελούν ορισμένα άτομα που λόγω κληρονομικής προδιάθεσης έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν κάτι το παθολογικό π.χ. υπερχοληστεριναιμία, σακχαρώδη διαβήτη κ.α. Στα άτομα αυτά ο προληπτικός έλεγχος τουλάχιστον του προδιαθεσικού τους παράγοντος, πρέπει να αρχίζει από την παιδική ηλικία.
Η συχνότητα με την οποία πρέπει να γίνονται οι περιοδικές προληπτικές εξετάσεις είναι συνάρτηση των αρχικών ευρημάτων αλλά και του βαθμού επικινδυνότητας που κάθε άτομο διαθέτει.
Γενικά μετά τα 40 και εφ’ όσον οι αρχικές αιματολογικές εξετάσεις είναι φυσιολογικές συνιστάται η επανάληψη κάθε 3-5 χρόνια ενώ αν είναι παθολογικές η συχνότητα επανάληψης των πρέπει να καθορίζεται από τον θεράποντα γιατρό ο οποίος συνεκτιμά όλους τους παράγοντες και τη γενική κατάσταση του ατόμου.
Πάντως θα πρέπει να ξέρουμε ότι ο προληπτικός έλεγχος και δη ο αιματολογικός έχει υποστεί έντονη κριτική τα τελευταία χρόνια με την έννοια ότι κατασκευάζουμε και καλλιεργούμε στα άτομα την αίσθηση της ασθένειας.
Η ανεύρεση π.χ. αυξημένης χοληστερίνης σημαίνει ότι το άτομο αυτό έχει μεγαλύτερης πιθανότητες να παρουσιάσει κάποιο καρδιαγγειακό πρόβλημα από ένα άλλο άτομο με χαμηλές τιμές χοληστερίνης.
Εν τούτοις το άτομο που έχει αυξημένη τη χοληστερίνη θεωρεί τον εαυτό του άρρωστο τρέχει στους γιατρούς, παίρνει φάρμακα και γενικά αποκτά την ψυχολογία του ασθενούς κάτι που του δημιουργεί άγχος που μπορεί να τον ακολουθεί σε όλη του τη ζωή.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα πρέπει να εξηγείται σε κάθε άτομο πια είναι η σημασία του προληπτικού check up και τι σημαίνουν κάποιες παθολογικές ίσως εξετάσεις.
πηγη
http://www.iatronet.gr